Chipsy. Czemu je tak lubimy?

Chipsy to przekąski obecne w wielu sytuacjach. Lubimy je przegryzać, oglądając telewizję, na imprezach, wspólnych wyprawach. Te głównie ziemniaczane przekąski, towarzyszą nam częściej niż zdajemy sobie sprawę. Trafiły także do kuchni gdzie są wykorzystywane jako chrupiący składnik kanapek, jako panierka i dodatek do sosów, zapiekanek. Co powoduje, że chipsy są tak popularne i stały się często niezdrowym  zamiennikiem pełnowartościowego jedzenia?

Chipsy. Początki

Kulinarne legendy, łączą powstanie chipsów z rokiem 1853. Kucharz George Crum z Saratoga Springs w stanie Nowy Jork chciał dogryźć pewnemu klientowi. Miał on pretensje, że ziemniaki są zbyt grubo pokrojone, przygotował więc kolejną porcję - cienkie jak papier, usmażone w głębokim tłuszczu, z dużą ilością soli. O dziwo, klient był bardzo zadowolony z tak podanych ziemniaków. Tak podobno narodziły się pierwsze chipsy. Historia ta jest prawdopodobnie prawdziwa. George Crum dzięki popularności chipsów (nazywanych wtedy Saratoga chips) w 1860 roku otworzył własną restaurację. W czasach prohibicji produkcją i sprzedażą ziemniaczanych chrupek na większą skalę zajął się Herman Lay. Miłośnicy ziemniaczanych przekąsek znają to nazwisko do dzisiaj.

Chipsy. Co jest w środku?

Im mniej składników, tym lepiej. Ta zasada dotyczy, każdej przetworzonej żywności. Najlepsze chipsy to takie, gdzie lista składników ogranicza się do niezbędnych surowców. Wybierajmy takie gdzie w składzie są:

• ziemniaki
• olej słonecznikowy
• sproszkowane warzywa i ich ekstrakty (papryka, pomidory, buraki, cebula)
• naturalne przyprawy (cukier, sól, pieprz)

Omijajmy opakowania chipsów, które w składzie mają:

• płatki ziemniaczane
• olej palmowy
• syrop fruktozowo-kukurydziany
• poprawiacze smaku (glutaminian monosodowy, guanylan disodowy, inozynian disodowy)
• regulatory kwasowości (kwas cytrynowy i jabłkowy)
• sztuczne barwniki (tlenki żelaza)

Dlaczego chipsy nam smakują?

Endokannabinoidy. To naukowa odpowiedź na pytanie, czemu lubimy chipsy. W skrócie to substancje wytwarzane w ludzkim organizmie. Podczas jedzenia chipsów uaktywniają się, a są odpowiedzialne za nastrój, aktywność ruchową, motywację, uczucie głodu i sytości. W wielu aspektach przypominają w działaniu marihuanę lub alkohol, więc potrafią uzależniać. Także, zmieniają potrzebę jedzenia. Chipsy nie zaspokajają głodu, są jedzone dla przyjemności. Nie jest to naturalna potrzeba ludzkiego organizmu, więc nadmiar jedzenia prowadzi do otyłości, chorób układu pokarmowego. Oprócz endokannabinoidów czynnikami które powodują, że chętnie sięgamy po chipsy są:

• polepszacze smaku powodujące że chipsy wydają się mieć lepszy smak od innych produktów
• odpowiednie proporcje cukru i soli - słodkie przekąski w dużych ilościach mogą spowodować mdłości, słone nie
• niezależnie od dodatków, smak smażonego ziemniaka jest dla człowieka wyjątkowy (dlatego też lubimy frytki, ziemniaczane zapiekanki i pieczone ziemniaki z ogniska)

Fakty nie zawsze optymistyczne

Duże ilości chipsów, mogą się niestety przyczynić do niezbyt miłych dolegliwości i chorób organizmu. Do najczęstszych należą problemy z układem trawiennym. Duża ilość tłuszczu (często wielokrotnie używanego i złej jakości), obecność akrylamidu, soli, wzmacniaczy smaku może doprowadzić do nadciśnienia, chorób kardiologicznych, a nawet raka. Jedzmy chipsy, z umiarem i stosujmy naturalne zamienniki chrupiących ziemniaków: orzechy, owoce, czekoladę.

Kilka chipsowych ciekawostek

• pierwsze chipsy w Polsce pojawiły się za sprawą firmy Star Foods
• klasyczny chips powinien mieć 1,4 mm grubości, a jego falisty kuzyn 5,6 mm
• Pringlesy, czyli chipsy w tubie produkowane są z gotowanych ziemniaków, zmienionych w pulpę - po doprawieniu są smażone
• Australian BBQ Kangaroo to dostępne w Australii chipsy o smaku grillowanego kangura
• we Włoszech dostaniemy chipsy o smaku pizzy spaghetti bolognese, w Niemczech o smaku bawarskiej kiełbasy, a we Francji bagietki z czosnkiem
• pierwsze chipsy były pakowane w metalowe puszki lub szklane słoiki
• do połowy lat 50. XX wieku chipsy były tylko solone, potem wprowadzono nowe smaki serowo-cebulowy i winegret
• w Stanach Zjednoczonych 14 marca jest Narodowym Dniem Chipsa
• nazwa chips rozpowszechniona jest w USA i całym świecie, jednak w brytyjskim angielskim chipsy określa się mianem crisps
• 100 chipsów to 550 kcal
• Corkers Crisps to brytyjska firma mogąca poszczycić się dwoma rekordami Guinnessa: jako pierwsza wysłała torbę z chipsami w kosmos i stworzyła największą torbę z chipsami o wadze 1,14 tony!

Chipsy to produkty głównie ziemniaczane, choć znajdziemy także zrobione z innych surowców: kukurydzy, owoców, warzyw. Obfitość chipsów jest ogromna, wybierajmy zatem te najlepsze w składzie i smaku. I nie dajmy się im uzależnić.