Z trzech najpopularniejszych dodatków do jedzenia obok majonezu i musztardy, ketchup, często podawany w zestawach naczyń do dipów i sosów, zajmuje pierwsze miejsce. Początki ketchupu wcale nie nie wiążą się z pomidorami. Tym bardziej że pomidory pojawiły się w Europie dopiero po odkryciu Ameryki, a do celów kulinarnych zaczęto je wykorzystywać w wieku XVI.

Azjatyckie korzenie ketchupu

W XVII wieku, brytyjscy kupcy zaczęli przywozić do Europy specyficzny sos, który idealnie pasował do przyprawiania potraw, nadawał im nowy, nieznany i pożądany smak i aromat. Był to kê-tsiap, czyli chiński sos rybny z orientalnymi przyprawami. Chcąc obniżyć koszty, próbowano odtworzyć ten przysmak, używając składników dostępnych w Wielkiej Brytanii czy w ogóle w Europie (były to między innymi grzyby, orzechy, ostrygi). W wieku XIX do kê-tsiap w Stanach Zjednoczonych dodano pomidory. Był to bardzo udany pomysł, a jeszcze lepszym okazał się pomysł, którego twórcą był Henry John Heinz. Stworzył on ketchup w wersji, którą znamy do dziś: z cukrem i octem. Ketchup zdobył olbrzymią popularność, a ten z firmy Heinz, jest obecny w barach i restauracjach, osiedlowych sklepikach i olbrzymich hipermarketach do dzisiaj.

Odmiany i rodzaje ketchupu

Trzeba jasno powiedzieć, że klasyczny ketchup produkowany jest z pomidorów. Zdarzają się jednak takie produkty, które wyglądają jak ketchup, a nie mają w sobie grama pomidora. I niby formalnie wiemy, co powinno się kryć za słowem ketchup i czego się spodziewać, ale czytajmy etykiety, aby nie być zaskoczonym, gdy wlejemy go do np. sosjerki,. Najbardziej znane rodzaje ketchupu, to:

• klasyczny, czyli z pomidorów, octu, cukru i przypraw w różnych proporcjach;
• babanaketchup, butelka tego sosu przypomina ketchup, lecz nie ma w sobie pomidorów, pochodzi z Filipin;
• curryketchup, kojarzony z niemieckim fast foodem currywurst, jest to ketchup z dodatkiem żółtej przyprawy curry;
• w krajach skandynawskich, możemy spotkać ketchup jagodowy;
• w czasach kiedy dieta jest ważna dla wielu osób, producenci ketchupów ograniczają ilość cukru w produktach, dodają inne warzywa (np. marchew, buraki);
• w Azji Południowo-Wschodniej jada się ketchupy słodkie lub pikantne z dodatkiem chili.

Sprawy ciekawe

• Dopiero w 2002 roku pojawiła się butelka ketchupu, którą stawiano nakrętką w dół, dla ułatwienia dozowania sosu. 
• Największa butelka ketchupu miał 8,5 metra wysokości. Postawiono ją w 2019 roku w Kalifornii.
• Początkowo, w wieku XIX, wiele osób traktowało ketchup jako lek na niestrawność.
• Szacuje się, że na globalną produkcję ketchupu zużywa się 12 milionów ton pomidorów.
• W ochronie francuskiej kuchni przed zalewem amerykańskich fast foodów rząd francuski zezwolił na stosowanie ketchupu w szkolnych stołówkach tylko raz w tygodniu i tylko do frytek.

Wpływ ketchupu na zdrowie

Jak w przypadku innych wielu produktów spożywczych, właściwości ketchupu zależą od użytych surowców, jakości dodatków, procesu produkcji. Najlepszym wyborem w przypadku ketchupu są produkty klasy premium lub ketchupy ekologiczne. Więc jeśli mamy wybór, a portfel nam pozwala, wybierajmy właśnie takie ketchupy. Tańsze produkty często zawierają konserwanty, sztuczne barwniki, wzmacniacze smaku. Najlepsze ketchupy produkowane są z minimalnej ilości składników. Pomidory najwyższej jakości, cukier trzcinowy, ocet jabłkowy, sól himalajska i odrobina przypraw. Nic więcej. 

Problem z ketchupem jest taki, że w swoim składzie zawiera spore ilości cukru i soli. Dla osób będących na diecie, zmagających się z cukrzycą a lubiących ten pomidorowy sos może być to spore wyzwanie. Z drugiej strony kanapki czy frytki nie pływają w ketchupie. Traktuje się go jak przyprawę, więc jego ilości spożywane podczas posiłku są niewielkie. 

Ketchup ma dużą zawartość sodu, witaminy B2, cynku i witaminy A w porównaniu do innych przypraw. Zawiera też witaminy z grupy B, witaminę C, E oraz K. Składniki mineralne obecne w ketchupie to potas, magnez i wapń. Najważniejszą substancją prozdrowotną w ketchupie jest likopen. To naturalny związek chemiczny, który nadaje pomidorom czerwony kolor. Oprócz tej funkcji likopen jak sugerują niektóre badania, ma wysokie właściwości przeciwutleniające, które mogą pomóc w walce z chorobami serca i niektórymi nowotworami. Co ciekawe likopen zawarty w ketchupie jest bardziej przyswajalny przez ludzki organizm, niż ten zawarty w surowych pomidorach (przyczynia się do tego obróbka termiczna). 

Podsumowanie jest tradycyjne. Kto lubi i może jeść ketchup, nie powinien z niego rezygnować. Jednak warto pamiętać o tym, aby nie przesadzać z jego ilością. W końcu to przyprawa, mająca za zadanie poprawić smak dania, podkreślić jego walory. A nie odwrotnie.