Polska Kuchnia Regionalna: Śląsk

Można powiedzieć, że kuchnia śląska jest kuchnią pogranicza. Śląsk od wieków leżał w zainteresowaniu Niemiec, Austrii, Czech i Polski. Bogate złoża węgla, przyciągały ludzi z różnych stron. Część z nich osiedlała się na Śląsku, wtapiając się w miejscowe społeczności, jednocześnie dając swoje zwyczaje i potrawy. W ten sposób powstała kuchnia śląska, która mając własne tradycje, chętnie korzystała z innych kulinarnych doświadczeń.

Specyfika kuchni śląskiej

Kuchnia śląska jest przede wszystkim nastawiona na dostarczenie odpowiedniej ilości kalorii organizmowi bardzo ciężko pracującego górnika. Tak było przez wieki i pozostało do dziś. Choć ostatnie dekady spowodowały, że górników i kopalni na Śląsku jest coraz mniej, tradycyjna kuchnia nie zmieniła się bardzo. Kuchnia tego regionu charakteryzuje się dużą ilością mięsa, ziemniaków i kasz. Gęste, zawiesiste sosy to także symbol kuchni śląskiej. Istotną częścią śląskiego jedzenia są świeże warzywa i owoce z przydomowych ogródków. 

Zerknijmy na śląskie specjały. Naprawdę warto, tym bardziej że niektóre potrawy stały się popularne w innych regionach naszego kraju. 

Kluski śląskie

To sztandarowe dnie regionu. Znane chyba wszystkim, okrągłe, kluski z gotowanych ziemniaków, z dodatkiem mąki ziemniaczanej (czasami jajka). Podczas formowania kulistego kształtu, robi się palcem wgłębienie. Kluski podaje się jako dodatek do mięs w sosie, często zastępują ziemniaki. Charakterystyczne wgłębienie ma nie tylko znaczenie wizualne. Dzięki niemu na kluskach może zatrzymać się więcej sosu. Skoro kluski śląskie robi się z gotowanych ziemniaków, to może są to po prostu pyzy z “dziurką”? Nie. Pyzy oprócz ziemniaków gotowanych, mają w swoim składzie także starte surowe ziemniaki. Poza tym pyzy, w przeciwieństwie do klusek śląskich, często się nadziewa mięsem, kapustą, grzybami.

Modro kapusta

To popularny dodatek do dania głównego. Często czerwona kapusta, podawana jest także w innych regionach Polski, ale podobno ta śląska jest najlepsza. Szatkujemy czerwoną kapustę, łączymy z podsmażonym na maśle boczkiem z cebulką, dodajemy sok z cytryny, dolewamy wodę i dusimy. Gdy kapusta zmięknie, dodajemy kwaśne jabłka pokrojone w kostkę i jeszcze dusimy do miękkości. Na koniec sól, pieprz, może odrobina cukru. Tak przygotowana modro kapusta, często gościła (gości?) na śląskich obiadach. 

Karminadle

Te mielone kotlety, są chyba najbardziej śląską i ogólnopolską potrawą. Karminadle robi się z mielonej wieprzowiny, z dodatkiem podsmażonej cebulki, namoczonej czerstwej bułki i surowego jajka. Składniki doprawione do smaku miesza się ze sobą, formuje kotlety, obtacza w bułce tartej i smaży na głębokim tłuszczu (zgodnie z tradycją, powinien być to smalec). Taki właśnie kotlet (karminadel), wszedł nawet do historii polskiej kinematografii w filmie “Perła w koronie”. 

Wodzionka

To zupa, sporządzana z czerstwego pieczywa. Czasami nazywana sznelka (z niem. schnell - szybko), ponieważ sporządza się ją bardzo szybko. Oprócz pieczywa potrzebny jest wrzątek, czosnek, sól, pieprz i tłuszcz zwierzęcy (smalec, słonina, boczek, czasami śmietana). Z tych składników powstaje sycące danie, popularne, choć w XIX wieku była synonimem śląskiej biedy i niedostatku zwykłych górników. 

Hekele

Pierwotnie danie postne, z czasem wyszło z ram tradycji i jest często podawana w dni powszednie. Hekele to coś w rodzaju sałatki bądź pasty z solonego śledzia, ugotowanego jajka, ogórka kiszonego i cebuli. W zależności od stopnia rozdrobnienia składników powstaje danie na talerz lub bezpośrednio na pieczywo (składniki czasami są mielone). 

Krupniok

Krupniok i kaszanka. Czy to jest to samo? Dla mieszkańca innych rejonów Polski, wyroby te są bardzo podobne. Wielu producentów także tworzy kaszankę pod nazwą krupnioka. Różnica jest jednak zasadnicza. W prawdziwym krupnioku jest przynajmniej 85% mięsa i podrobów. W kaszance jest ich mniej. Śląski krupniok, powinien być sycący, dawać energię i starczyć na długo. Często podawany z patelni, idealny na grilla.

Kuchnia śląska jest jedną z bogatszych w przepisy i procedury przyrządzania dań. Czasami ta sama potrawa, potrafi smakować inaczej w miejscowości odległej o kilka kilometrów. Zmiana jednego składnika, przyprawy tworzy kolejny przepis. W przepisach, mieszkańcy innych regionów Polski, muszą się czasami natrudzić nad nazwami dań. Bo kto np. z centralnej Polski wie, co to jest szpajza, kreple, moczki czy fitka? Próba odgadnięcia, siedząc nad menu w restauracji może być czasem zabawną loterią. Ale zawsze będą to wspaniale smakujące dania i warte naszego smaku.