Na tak postawione pytanie, jest w zasadzie jedna odpowiedź. Tak, miód jest to produkt wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) i tylko przez nie. Może jednak są owady, które wytwarzają substancje podobne do miodu? I tu odpowiedź będzie znowu twierdząca. Tak, niektóre owady wytwarzają substancje podobne do miodu pszczelego, choć trzeba od razu powiedzieć “podobne” czyni wielką różnicę…

Co to jest miód?

W największym skrócie to produkt naturalny wytwarzany przez pszczoły miodne. Inne owady takie jak trzmiele, szerszenie, osy także zbierają nektar, ale nie przetwarzają go w sposób podobny do pszczół. Miód pszczoły produkują dla siebie. Od niego zależy zdrowie całej populacji. Miód spożywany jest na bieżąco przez pszczoły, a część to żelazna ilość na zimę, kiedy nie ma nektaru. Z jednego ula w ciągu roku można zebrać do 25 kg miodu. W pasiekach, które są przenośne i jest odpowiednia pogoda, ilość miodu wzrasta do 45 kg. Jednak, gdy pogoda nie sprzyja ilość miodu może nawet spać do 10-15 kg w roku. Dobry pszczelarz, nie tylko zbiera miód. Opiekuje się także pszczołami, w razie konieczności nawet je dokarmia syropem cukrowym. W czasie miodowych zbiorów pszczelarz powinien zostawić w ulu od 3 do 6 kg miodu.  

Miód pszczeli to przede wszystkim cukier, którego w składzie bywa do 80%. Glukoza i fruktoza (cukry proste), enzymy, aminokwasy, witaminy, sole mineralne i kwasy organiczne to podstawowe składniki miodu. Pszczoły przekształcają nektar w miód, za pomocą enzymów i odparowywania wody. Taki miód składują w plastrach, gdzie miód dojrzewa. Inne owady nie przechowują miodu w plastrach.

Inne owady, inne “miody”

• Pszczoły bezżądłowe. Różnią się od pszczół miodnych, choć należą do tej samej rodziny. Rodzina pszczół bezżądłowych liczy około 250 gatunków. Żyją w Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej, Australii i Azji. Żyją w złożonych rodzinach i produkują miód. Charakterystyka miodu pszczół bezżądłowych różni się od miodu klasycznego. Jest kwaśniejszy, mniej słodki, ale ma lepsze własności lecznicze. Z tego powodu, staje się coraz popularniejszy w Brazylii.  
• Pszczoły samotnice (murarki, miesierki) zbierają one pyłek i nektar, jednak nie produkują miodu.
• Trzmiele. Chociaż owady te produkują substancję miodopodobną, nie jest to miód podobny do pszczelego. To bardziej w niewielkim stopniu przetworzony nektar, który potrzebny jest do karmienia larw. Trzmiele przechowują go w komórkach pokarmowych (potocznie w garach). Jak już powiedzieliśmy, pszczoły produkują miód, aby wyżywić potomstwo oraz aby przetrwać okres zimowy. Trzmiele nie tworzą zimowych zapasów, ponieważ są to owady jednoroczne. Jak twierdzą znawcy trzmieli miód/nektar ma konsystencję bardziej płynną od miodu pszczelego, smak jest mniej słodki i może mieć wyrazisty, kwiatowy zapach. Miód trzmieli nie jest zbierany przez człowieka z powodu małych ilości i trudnościami w pozyskaniu. Pamiętajmy jednak, że trzmiele są bardzo pożytecznymi owadami, zapylają kwiaty w trudniejszych warunkach niż pszczoły (deszcz, wiatr, temperatura). 
• Mrówki miodowe. Te żyjące w Australii owady z rodziny Camponotus inflatus, miód, który wytwarzają (złożony ze słodkich substancji organicznych i nektaru) przechowują w swoich napęczniałych odwłokach. Ta substancja służy jako pożywienie dla całej kolonii. Miód mrówkowy nie jest łatwo dostępny, ponieważ podobnie jak miód trzmielowy jest trudny w pozyskaniu. Na skalę mikro, jest wykorzystywany przez rdzennych mieszkańców Australii. Własności miodu mrówkowego są bardzo interesujące i w ostatnich latach tym produktem zainteresowały się firmy farmaceutyczne i kosmetyczne. Okazuje się, że miód mrówkowy ma unikalne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Walczy z bakterią gronkowca złocistego (atakuje ludzką skórę, w ekstremalnych sytuacjach może doprowadzić do śmierci). Naukowcy uważają, że miód mrówkowy posiada bardzo duży potencjał w zwalczaniu drobnoustrojów, co może być wykorzystane przy produkcji nowych lekarstw i antybiotyków. Przecież rdzenni mieszkańcy Australii od tysięcy lat używają miodu mrówkowego jako lekarstwa na ból gardła i środek przeciwzapalny. 
• Osy. Nie przechowują miodu w plastrach, ale zbierają nektar. “Miód” os może zawierać różne składniki, także szkodliwe dla człowieka, ponieważ osy potrafią zbierać nektar także z roślin trujących. Z tego powodu nie jest stosowany w ludzkiej diecie, choć ma zastosowanie w badaniach naukowych. 

Jak widać, miód to domena pszczół miodnych. Inne owady nie potrafią produkować miodu (w takim znaczeniu, jakie my znamy). I choć inne gatunki owadów, żyjących podobnie jak pszczoły nie dostarczają nam słodkości na nasze stoły i talerze, to dbajmy o nie. Zapylają rośliny, które bez nich nie przyniosą naszych ulubionych owoców i warzyw.