Nie tylko śledź - kuchnia skandynawska

Skandynawia to region leżący w północnej Europie. Historia sprawiła, że Skandynawię tworzą trzy kraje leżące na Półwyspie Skandynawskim: Szwecja, Norwegia i Dania. Przez wieki kuchnie tych krajów przenikały się ze sobą. Wspólni przodkowie (ludy nordyckie - Wikingowie) i wojny pomiędzy tymi krajami, wpłynęły na dzisiejszą kuchnię skandynawską. W każdym z krajów znajdziemy podobne potrawy, podobnie doprawione i serwowane.

Tradycja i nowoczesność

Przodkowie współczesnych Skandynawów, Wikingowie, żywili się głównie rybami morskimi i słodkowodnymi, a także owocami morza. W ich menu było można znaleźć dorsze, śledzie, węgorze, łososie i pstrągi, homary i przegrzebki. Jadali także mięso zwierząt domowych i drób. Nie stronili od dziczyzny i dzikiego ptactwa. Przed nadejściem zimy, konserwowano mięso ryb i zwierząt za pomocą solanek, wędzenia lub suszenia. Czosnek i cebula były często używane jako przyprawy, uprawiano także marchew, kapustę, rośliny strączkowe, pory. Istotnym dodatkiem do potraw był chleb. Nie był to chleb drożdżowy, raczej rodzaj podpłomyka często doprawiany kminkiem. Bardzo chętnie do posiłków pito piwo jęczmienne z karafki, także miody pitne i napoje fermentowane z owoców jagodowych. 

Ślady kulinarnych zwyczajów Wikingów przetrwały w kuchniach krajów skandynawskich do dziś. Ryby i owoce morza nadal stanowią podstawę kuchni skandynawskiej. Echa dawnego konserwowania żywności widzimy w dzisiejszych kiszonych śledziach i pstrągach. Popularne pieczywo bezdrożdżowe oraz chrupkie to znowu tradycja wikińska. Z drugiej strony, kuchnia skandynawska jest otwarta na nowe smaki, ekologię i łączenie tradycji z najnowszymi trendami w gastronomii. Imigranci z krajów afrykańskich, muzułmańskich i azjatyckich wnieśli do kuchni skandynawskiej odmienne smaki i produkty, czyniąc ją bardziej wyrafinowaną i elegancką.

Popularne składniki kuchni skandynawskiej

Jak już powiedzieliśmy podstawą kuchni północnej Europy to ryby i owoce morza. Dzięki rozwiniętemu rybołówstwu ryby są stosunkowo tanie i powszechne. Dlatego można je spotkać nie tylko jako dania obiadowe, ale także pod postacią zapiekanek, ciast i przekąsek. Południe Skandynawii to dania z wieprzowiny i wołowiny, na północy, w Norwegii możemy zjeść potrawy z łosia, renifera, suszonej baraniny, a nawet niedźwiedzia. W całym regionie popularne jest żytnie pieczywo, ciasta doprawiane cynamonem i kardamonem oraz leśnymi owocami. Malina moroszka, borówka brusznica czy czarne porzeczki to owoce wykorzystywane do robienia deserów, soków, napojów, jako dodatek do mięs i wędlin. Wśród warzyw znajdziemy ziemniaki, marchew, buraki i rzepę, leśne grzyby, a nawet pokrzywę.

Ciekawostka: Po szwedzku czarna porzeczka to svartvinbär, czyli czarna jagoda, więc dla Szwedów czarna porzeczka jest jagodą.

Szwedzki stół (nie tylko szwedzki)

Wbrew nazwie, ten sposób podawania jedzenia był popularny w całej Skandynawii. W dzisiejszych czasach smörgåsbord, czyli szwedzki stół jest dostępny w każdym hotelu czy ośrodku wczasowym. Taki sposób podawania posiłku pozwala gościom najeść się do syta, dowolnie ułożyć kolejność i ilość potraw, a wszystko za zryczałtowaną opłatę. 

Historia szwedzkiego stołu wywodzi się z XVIII wieku. Gospodarz zapraszający gości, nigdy nie był pewny pory, o której przybędą zaproszeni. Wielkie odległości, często zła pogoda utrudniała dotarcie na czas. Dlatego też stawiano ogromny stół z beczułką mocnego trunku pośrodku, a wokół talerze z przystawkami. Im więcej było potraw, tym lepiej dla gospodarza, ponieważ świadczyło to o jego zamożności.

Kolejność jedzenia nie powinna być przypadkowa, podzielona jest na talerze, i jest następująca:

• talerz pierwszy - potrawy ze śledzi, chleb chrupki i miękki, masło oraz twarde sery
• drugi talerz to potrawy z ryb (np. wędzony łosoś, węgorz) i inne potrawy rybne
• talerz trzeci to zimne mięsa, pasztety i sałatki
• talerz czwarty to dania gorące kotleciki, zapiekanki, zupy
• ostatni talerz przeznaczony jest na desery

Za każdym razem należy zmienić talerz, nie mieszać potraw z różnych sekcji.

Kuchnia skandynawska stanowi, świeży powiew wśród kuchni świata. Dzięki pewnemu oddaleniu od głównych nurtów gastronomii może zaoferować wiele nowych doznań smakowych. Duży nacisk na ekologiczne podejście do hodowli i upraw jest także zachętą do zainteresowania się skandynawskimi smakami. Wspaniałe produkty mleczne, mięso, ryby i owoce morza z zimnych wód pozwalają tworzyć dania z najwyższej półki, a potrawom popularnym nadają nową jakość. Kiedyś mówiło się, że kuchnia ze Skandynawii to kuchnia chłopska, ale to już nieaktualne. Köttbullar (czyli popularne klopsiki w sosie) wkroczył na salony.